Thực trạng sản xuất và sử dụng sản phẩm PAC tại Việt Nam

I. Thực trạng sản xuất và sử dụng PAC

1. Tổng quan về PAC (Poly AluminiumChloride)

Poly Aluminium Chloride là loại phèn nhôm tồn tại ở dạng cao phân tử. Công thức phân tử là [Al2(OH)nCl6-n]m.

Hiện nay, PAC được sản xuất lượng lớn và sử dụng rộng rãi ở các nước tiên tiến để thay thế cho phèn nhôm sunfat trong xử lý nước sinh hoạt và nước thải.

Cơ chế tác dụng

- Thông thường khi keo tụ chúng ta hay dùng muối clorua hoặc sunfat của Al(III) hoặc Fe(III). Khi đó, do phân li và thuỷ phân ta có các hạt trong nước: Al³⁺, Al(OH)²⁺, Al(OH) phân tử, ba hạt polime: Al₂(OH)₂^4+, Al3(OH)₄^5+, Al₁₃O₄(OH)₂₄⁷⁺ và Al(OH)₃rắn. Trong đó Al₁₃O₄(OH)₂₄⁷⁺ gọi tắt là Al₁₃ là tác nhân gây keo tụ chính và tốt nhất.

- Với Fe(III) ta có các hạt: Fe³⁺, Fe(OH)²⁺, Fe(OH) phân tử và Fe(OH)^4-, ba hạt polime: Fe₂(OH)₂⁴⁺, Fe₃(OH)₄⁵⁺ và Fe(OH)₃ rắn.

- Khi sử dụng PAC quá trình hoà tan sẽ tạo các hạt polime Al₁₃, với điện tích vượt trội (7+), các hạt polime này trung hòa điện tích hạt keo và gây keo tụ rất mạnh, ngoài ra tốc độ thuỷ phân của chúng cũng chậm hơn Al³⁺ rất nhiều, điều này tăng thời gian tồn tại của chúng trong nước nghĩa là tăng khả năng tác dụng của chúng lên các hạt keo cần xử lí, giảm thiểu chi phí hoá chất. Ngoài ra, vùng pH hoạt động của PAC cũng lớn gấp hơn 2 lần so với phèn, điều này làm cho việc keo tụ bằng PAC dễ áp dụng hơn. Hơn nữa, do kích thước hạt polime lớn hơn nhiều so với Al³⁺ (cỡ 2 nm so với nhỏ hơn 0,1 nm) nên bông cặn hình thành cũng to và chắc hơn, thuận lợi cho quá trình lắng tiếp theo. 

Ưu điểm:

PAC có nhiều ưu điểm so với phèn nhôm, phèn sắt đối với quá trình keo tụ lắng như: 

- Hiệu quả lắng trong cao hơn 4 - 5 lần. Liều lượng sử dụng thấp, bông cặn to, dễ lắng. Giảm thiểu bùn bã thải rắn;

- Độ PH của nước ổn định, tiết kiệm hóa chất phụ;

- PAC có khả năng loại bỏ các chất hữu cơ cùng kim loại nặng tốt hơn phèn sunphat. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong việc tạo ra nguồn nước chất lượng cao, kể cả xử lý nước đục trong mùa lũ lụt thành nước sinh hoạt. Do vậy, các nước phát triển đều sử dụng PAC trong các nhà máy cấp nước sinh hoạt;

- Không làm phát sinh SO₄^2- trong nước. SO₄^2- có độc tính đối với vi sinh vật;

- Ít ăn mòn thiết bị,

Ứng dụng:

- Xử lý nước sinh hoạt (nước bề mặt và nước ngầm);

- Công nghiệp giấy: keo tụ xenlulo thu hồi bột giấy;

- Xử lý nước thải trong các ngành công nghiệp như dệt nhuộm, giấy …,

2. Sản xuất PAC

Hiện nay trong nước có 02 Công ty đang sản xuất sản phẩm PAC:

Công ty Cổ phần Hóa chất Cơ bản Miền Nam: PAC lỏng 10% công suất 25.000 tấn/năm,

Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì: PAC lỏng 17% công suất 30.000tấn/năm, PAC bột công suất 10.000 tấn/năm.

Công nghệ sản xuất:

Trong những năm qua, Công ty Cổ phần Hóa chất Việt Trì luôn có những cải tiến kỹ thuật nhằm nâng cao công suất và ổn định chất lượng sản phẩm. Đặc biệt công ty đã mạnh dạn thay đổi nguyên liệu chính trong quá trình sản xuất, từ sử dụng quặng nhôm sang sử dụng bột hyđrôxyt nhôm, không sử dụng phụ gia có gốc SO₄^2- trong sản xuất PAC, thay đổi điều kiện phản ứng để đảm bảo chất lượng sản phẩm phù hợp với nhiều loại nguồn nước khác nhau. Mặc dù là đầu tư công nghệ Trung Quốc nhưng đến nay công nghệ này đã hoàn toàn của Việt Nam, công nghệ chất lượng hơn và thân thiện với môi trường.

Sản phẩm PAC là một trong những sản phẩm có mức tăng trưởng sản lượng ấn tượng nhất của Công ty trong những năm qua.

Số liệu tiêu thụ sản phẩm PAC:

                                                                                                                                            Đơn vị: tấn

TT	Sản phẩm	Năm
		2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016
1	PAC lỏng	107	203	587	847	1.250	7.000	15.000
2	PAC bột	132	538	1.000	1.700	3.200	4.300	6.000

3. Sử dụng PAC

Hiện nay, phần lớn thị trường PAC tại Việt Nam được cung cấp bởi 02 nguồn chính:

- PAC sản xuất trong nước được cung cấp bởi Công ty CP Hóa chất Việt Trì và Công ty CP Hóa chất Cơ bản Miền Nam;

- PAC nhập khẩu từ Trung Quốc, Ấn độ, Hàn Quốc, Nhật Bản ..... trong đó đa số là sản phẩm PAC Trung Quốc,

3.1. Sử dụng PAC Trung Quốc

*Chất lượng

Trên đây là kết quả phân tích ngẫu nhiên sản phẩm PAC Trung Quốc tiêu thụ trên thị trường mà Công ty đã kiểm tra trong quá trình tìm hiểu các sản phẩm PAC tại Việt Nam.

Qua đó đánh giá chất lượng sản phẩm PAC Trung Quốc như sau:

- Không đảm bảo chất lượng;

- Chất lượng không ổn định,

Đa số các đơn vị sử dụng PAC hiện nay không có hệ thống phân tích PAC, vì vậy khi sử dụng PAC chất lượng không đảm bảo và thiếu ổn định sẽ dẫn đến những sự cố không mong muốn trong khi sử dụng.

*Giá: Giá PAC nhập từ Trung Quốc rất rẻ

3.2. Sử dụng PAC trong nước

*Chất lượng

- Được nhà sản xuất cam kết đảm bảo về chất lượng và sự ổn định của sản phẩm.

- Hỗ trợ đầy đủ các dịch vụ kỹ thuật, đảm bảo khách hàng sử dụng có hiệu quả nhất.

Bảng so sánh chất lượng PAC bột:

TT	TÊN CHỈ TIÊU	ĐƠN VỊ	MỨC CHẤT LƯỢNG
			HC Việt Trì Mẫu 01	Trung Quốc Mẫu 02	Trung Quốc Mẫu 03
1	Hàm lượng Al2O3	%	28,9	23,9	22,6
2	Cặn không tan trong nước	%	1,12	7,37	7,0
3	Hàm lượng As	%	0,00005	0,00005	0,00006
4	Hàm lượng Pb	%	0,0011	0,0013	0,0025
5	Hàm lượng Cd	%	0,000095	< 0,00001	0,000088
6	Hàm lượng Hg	%	< 0,00001	< 0,00001	< 0,00001
7	Hàm lượng Cr	%	0,0026	0,0093	0,0108

 *Giá PAC: Giá PAC sản xuất tại Việt Nam cao hơn so với PAC Trung Quốc.

II. Thị trường và cạnh tranh 

1. Thị trường

Qua số liệu về sự tăng trưởng ấn tượng sản lượng PAC trong những năm qua của Công ty CP Hóa chất Việt Trì.

Thực tế khách hàng sử dụng PAC hiện tại phần lớn là các công ty sản xuất nước sinh hoạt. Trong khi đó ngành công nghiệp xử lý nước thải đa số đang sử dụng các loại phèn nhôm, phèn sắt, chỉ có một số công ty lớn có vốn nước ngoài như SamSung, Showa Denko, Meiko... sử dụng PAC để xử lý nước thải. Họ ý thức được việc sử dụng các sản phẩm phèn nhôm, phèn sắt ảnh hưởng đến sức khỏe con người và gây ô nhiễm môi trường.

Ngoài ra thị trường nước sạch ở Việt Nam còn rất nhiều tiềm năng phát triển, đặt biệt là nước sạch cho khu vực nông thôn, miền núi....

Vì vậy thị trường cho PAC còn rất lớn mặc dù phải cạnh tranh quyết liệt với các sản phẩm xử lý nước khác trên thị trường.

2. Cạnh tranh

PAC trong nước xác định đối thủ cạnh tranh chính trên thị trường Việt Nam là các sản phẩm phèn nhôm, phèn Sắt (khoảng 30.000 tấn/năm), các sản phẩm PAC đến từ Trung Quốc.

Thị trường còn lớn, PAC trong nước cần từng bước thâm nhập vào thị trường xử lý nước thải, đồng thời từng bước khẳng định chất lượng sản phẩm, chất lượng dịch vụ để chiếm lĩnh thị phần của PAC Trung Quốc.

Tuy nhiên trong cạnh tranh, sản phẩm PAC trong nước còn gặp rất nhiều khó khăn như:

+ Phèn nhôm, phèn sắt, PAC Trung Quốc đã được sử dụng lâu nên đã trở thành thói quen trong xử lý nước;

+ Đối với thị trường xử lý nước thải: Thực chất các công trình xử lý nước thải là các công trình phụ trợ trong các quá trình sản xuất như: dệt nhuộm, giấy, gốm sứ, hóa chất .... nên việc chuyển đổi sử dụng phèn nhôm, phèn sắt sang PAC chưa được quan tâm đúng mức;

+ PAC trong nước sản xuất chưa đủ qui mô nên sức cạnh tranh chưa cao, chưa giảm được chi phí sản xuất. Mặc dù đã có rất nhiều giải pháp, sáng kiến tiết kiệm hợp lý hóa sản xuất;

+ Thuế nhập khẩu PAC 0%;

+ Chưa có hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như qui trình đánh giá chất lượng PAC nhập khẩu,

III. Định hướng phát triển

Trong những năm tới PAC trong nước tiếp tục phát huy những thế mạnh, những thành tựu đã đạt được. Tăng cường các dịch vụ sau bán hàng nhằm phục vụ tốt nhất cho khách hàng. Đồng thời tăng cường công tác thị trường, đặc biệt thị trường xử lý nước thải.

Ngoài ra Công ty cũng cần khắc phục những khó khăn trên như:

- Tiếp tục đầu tư nâng công suất sản xuất PAC đảm bảo qui mô vừa đủ cho nhu cầu thị trường, hiện đại hóa công nghệ, từng bước tiết giảm chi phí sản xuất, cạnh tranh với các sản phẩm PAC nhập khẩu từ Trung Quốc.

- Kiến nghị Nhà nước áp thuế đối với sản phẩm PAC nhập khẩu, bởi sản phẩm PAC sản xuất trong nước có thể đáp ứng được nhu cầu sử dụng.

- Kiến nghị nhà nước thiết lập hàng rào kỹ thuật, các tiêu chuẩn kỹ thuật và qui trình kiểm tra, đánh giá chất lượng PAC nhập khẩu nhằm bảo vệ người tiêu dùng.

     Trân trọng cảm ơn!

Ông Văn Đình Hoan

Tổng giám đốc, Công ty CP Hóa chất Việt Trì