m-crezol là gì? Các đặc tính lý hóa của m-crezol

m-crezol là gì? Các đặc tính lý hóa của m-crezol ra sao? Cách điều chế và ứng dụng như thế nào? Đó là một số thắc mắc của bạn đọc gửi về cho chúng tôi trong thời gian qua. Và trong bài viết ngày hôm nay, những thắc mắc này sẽ được VIETCHEM giải đáp.

Crezol là gì? 

Crezol là một hydroxytoluence được tổng hợp bằng cách thuỷ phân chlorotoluen hay các sulfonate hoặc được chiết xuất trực tiếp từ nhựa than đá. Đây là một loại phenol có nhiều ứng dụng trong cuộc sống và được sản xuất rộng rãi. Tuỳ vào nhiệt độ mà crezol có thể tồn tại ở dạng rắn hay dạng lỏng.

Crezol được xem là tiền chất hoặc chất trung gian dùng để tổng hợp nhiều loại hợp chất và vật liệu khác nhau như nhựa, thuốc trừ sâu dùng trong nông nghiệp, dược phẩm, chất khử trùng, thuốc nhuộm trong ngành dệt may,….

Định nghĩa m-crezol là gì?

Mỗi phân tử crezol có một nhóm metyl thế vào vòng của phenol tạo thành 3 dạng là ortho-crezol, meta-crezol, para-crezol. Đây đều là các dạng xảy ra riêng biệt hoặc hỗn hợp và m-crezol hay meta-crezol chính là một trong 3 dạng của crezol.

Các đồng phân khác của m-crezol

m-crezol còn được gọi là 3-metylphenol, là một hợp chất hữu cơ có công thức hóa học là CH3C6H4(OH). Nó là đồng phân của p-crezol, o-crezol và được sử dụng làm chất trung gian trong quá trình sản xuất nhiều loại hóa chất. Trong thành phần khói thuốc lá có m-crezol.

Đặc trưng tính chất của m-crezol

- Tồn tại ở dạng lỏng, có độ nhớt cao, không màu.

- m-crezol có nhiệt độ sôi là 202 độ C và nhiệt độ nóng chảy là 11,8 độ C.

- Vì m-crezol có nhóm hydroxyl gắn trực tiếp lên vòng benzen nên nó có tính chất hoá học tương tự như của phenol. Ngoài ra, nó cũng có một nhóm metyl gắn với vòng benzen nên cũng có tính chất hoá học tương tự với toluen. Đó là: 

• Phản ứng với kim loại kiềm
• Phản ứng với dung dịch kiềm
• Phản ứng với brom

• Phản ứng với HNO3
• Phản ứng với thế oxy hóa mạch ngoài

Cách sản xuất m-crezol

Cũng giống như các đồng phân khác của crezol, m-crezol theo truyền thống được chiết xuất từ nhựa than và các vật liệu dễ bay hơi thu được trong quá trình sản xuất than cốc từ than đá. Phần cặn này chứa một vài phần trăm trọng lượng của phenol và các đồng phân của cresol.

Trong quá trình cymene-crezol, toluen được alkyl hóa với propen để cung cấp cho các đồng phân của cymen, có thể được oxi hóa dealkyl hóa tương tự như quy trình cumen.

Một phương pháp khác để sản xuất m-crezol là cacbonyl hóa hỗn hợp methyl clorua và axetilen có xúc tác là niken cacbonyl.

Một số ứng dụng điển hình của m-crezol trong thực tiễn

- m-crezol là tiền chất của nhiều hợp chất hóa học như:

- Fenitrothion và fenthion dùng để sản xuất thuốc trừ sâu.

Là tiền chất để tạo ra chất dùng trong sản xuất thuốc trừ sâu

- Metyl hóa để tạo ra 2,3,6-trimetylphenol, dùng để sản xuất sợi tổng hợp vitamin E.

- Amylmetacrezol dùng để tổng hợp thuốc sát trùng dùng trong y tế.

Sản xuất thuốc sát trùng y tế

- Là chất bảo quản có trong một số loại insulin.

- Dùng để tổng hợp một số chất khác như thymol, dicresulene, policresulen, toliprolol, tolamolol và cresatin.

m-crezol có độc không?

Ở nồng độ thường thấy trong môi trường, crezol không phải là chất gây nguy hiểm và nó không gây ra bất kỳ rủi ro đáng kể nào cho con người. Tuy nhiên, nếu nuốt phải crezol, nạn nhân sẽ bị bỏng miệng, cổ họng, đồng thời có triệu chứng đau bụng và nôn ói. Tiếp đó, crezol sẽ tác động tới tuần hoàn máu, thận, phổi, gan, tim, thậm chí cả hệ thống thần kinh trung ương cũng bị ảnh hưởng.

Khi tiếp xúc với da, crezol gây bỏng da nghiêm trọng, có thể để lại sẹo, thậm chí tử vong nếu tiếp xúc quá nhiều.

Theo Viện nghiên cứu quốc gia về kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC), đối với crezol bao gồm các chất đồng phân là ortho-crezol, meta-crezol, và para-crezol, giá trị gây nguy hiểm đến tính mạng hoặc sức khỏe (IDLH) ngay lập tức là 250 ppm. Nếu nồng độ crezol trong máu là 120 ug / ml (xấp xỉ 12 mg%), nạn nhân có thể sẽ tử vong. Lượng crezol tối thiểu có thể gây tử vong ở trẻ 11 tháng tuổi là 4 ml dung dịch crezol nồng độ 25% đến 50% còn đối với người trưởng thành là khoảng 50-500 mg / kg bw.

Trên đây là một số thông tin về m-crezol mà VIETCHEM muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng rằng, qua bài viết này, các bạn đã có thể hiểu rõ được m-crezol là gì, m-crezol có những tính chất lý hóa đặc trưng nào và cách điều chế, ứng dụng ra sao. Và chúng tôi rất mong nhận được them các ý kiến đóng góp của bạn đọc để bài viết này được hoàn thiện hơn.